Het Grondwettelijk Hof: wat is dat precies?
Het Grondwettelijk Hof, voorheen bekend als het "Arbitragehof", werd opgericht in 1980.
Het is een juridische instelling met als doel de naleving van de fundamentele rechten van de burgers en de Grondwet te waarborgen.
Ze bestaat uit 12 rechters die voor het leven benoemd worden door de Koning op basis van een lijst voorgesteld door het Parlement.
De keuze van de rechters van het Grondwettelijk Hof moet aan verschillende voorwaarden voldoen.
Ten eerste moet er bepaalde evenwichtigheden gerespecteerd worden.
Er moet zowel een Franstalige als een Nederlandstalige evenwicht zijn. Eén van de 12 leden van het hof moet ook voldoende kennis hebben van het Duits. Bovendien moet minstens 1/3 van de leden van elk geslacht zijn.
Bijvoorbeeld: Het Grondwettelijk Hof zal dus bestaan uit 6 Franstalige rechters en 6 Nederlandstalige rechters. Er zal worden gezorgd voor minstens 4 vrouwen of 4 mannen.
Daarnaast is de minimale vereiste leeftijd 40 jaar en kunnen de rechters hun functies uitoefenen tot 70 jaar.
Er zijn onverenigbaarheden in die zin dat om hun taken zo goed mogelijk te vervullen, de rechters bepaalde beroepsfuncties niet kunnen uitoefenen.
Ten slotte worden de rechters van het Grondwettelijk Hof geselecteerd op basis van 2 criteria. De helft moet minstens 5 jaar een functie in een parlementaire vergadering hebben uitgeoefend. De andere helft wordt gekozen op basis van hun juridische ervaring (universiteitsprofessoren, magistraten bij het Hof van Cassatie, ...).
Wat zijn de taken van het Grondwettelijk Hof?
Het Grondwettelijk Hof heeft verschillende belangrijke taken.
Ten eerste controleert het of wetten, decreten en ordonnanties de rechten die door de Grondwet worden gegarandeerd niet schenden.
De procedure die van toepassing is bij schending van deze rechten is de nietigheidsvordering.
Elke belanghebbende persoon kan een nietigheidsvordering indienen als ze van mening is dat haar rechten zijn geschonden.
Bijvoorbeeld: De Grondwet garandeert het recht op werk en beroepsvrijheid. Als je van mening bent dat een wet dit recht schendt, kan je een nietigheidsvordering indienen bij het Grondwettelijk Hof.
Als het Grondwettelijk Hof van oordeel is dat er daadwerkelijk sprake is van schending, wordt de wetgevende norm nietig verklaard.
Tips: Als België internationale verdragen heeft geratificeerd die hetzelfde doel hebben als grondwettelijke bepalingen, kan het hof ook controleren of deze verdragen worden nageleefd door de wet.
Een tweede taak van het hof is om geschillen over bevoegdheden tussen verschillende machtsniveaus (federaal, gemeenschappen en gewesten, lokaal) te beslechten.
Elk machtsniveau heeft bevoegdheden gekregen en mag niet ingrijpen in die van andere niveaus.
Bijvoorbeeld: Nucleaire energie is een federale bevoegdheid. Als het Vlaamse gewest zou besluiten dit stop te zetten, zou het Grondwettelijk Hof deze beslissing vernietigen omdat een gewest of gemeenschap niet bevoegd is op dit gebied.
Tot slot kan het Grondwettelijk Hof geraadpleegd worden om advies te geven over een juridische kwestie.
In het kader van een specifiek geschil kan een rechter of gerechtshof zich tot het hof wenden om te vragen of een bepaalde wetgevende norm in overeenstemming is met de Grondwet.
De rechter moet dan wachten op het antwoord van het hof voordat hij zijn uitspraak kan doen. Als het hof van mening is dat de norm in strijd is met de grondwet, kan deze niet worden toegepast.
Bijvoorbeeld: Stel je voor dat een wet een werkgever toestaat om een sollicitant af te wijzen omdat ze een vrouw is. Als in het kader van een geschil een rechter twijfelt over de grondwettigheid van deze wet, kan hij een prejudiciële vraag aan het hof stellen.
Is het mogelijk om een beslissing van het Grondwettelijk Hof aan te vechten?
Het Grondwettelijk Hof is een hoogste rechtscollege, in die zin dat het zich op het laatste niveau van de gerechtelijke hiërarchie bevindt.
Zijn uitspraken zijn dus bindend en er kan geen beroep tegen worden ingesteld.
Bijvoorbeeld: Het is dus niet mogelijk om de beslissing van het Grondwettelijk Hof aan te vechten en in beroep te gaan of cassatieberoep in te dienen tegen die beslissing.
Niettemin, als je het niet eens bent met de genomen beslissing, is het altijd mogelijk om een internationale rechtbank in te schakelen, zoals het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bijvoorbeeld.
Dit zou dan een laatste poging zijn om gehoord te worden. Het is echter belangrijk om in gedachten te houden dat dit een zeer langdurige en complexe procedure is.
Heb je vragen?
Als je nog vragen hebt, aarzel dan niet om binnen 24 uur een consult te reserveren met een advocaat vanaf € 29. Vul daarvoor gewoon dit formulier in op onze homepage.
Je kunt ook al uw vragen stellen aan Mylittlelawyer, een kunstmatige intelligentie die gespecialiseerd is in Belgisch recht en die we hebben ontworpen zodat je binnen enkele seconden gratis antwoorden op je juridische vragen kunt krijgen!
